Aktualnie za naruszenie polskich i unijnych zakazów współpracy gospodarczej w określonych obszarach rynku lub z danymi podmiotami z Rosji grozi kara finansowa do 20 mln zł, a nawet do 15 lat pozbawienia wolności.
Współpraca gospodarcza z Rosją
Polsko-rosyjskie stosunki gospodarcze reguluje przede wszystkim Umowa między Rządem RP a Rządem Federacji Rosyjskiej o współpracy gospodarczej z dnia 2 listopada 2004 r., na mocy której powołano Polsko-Rosyjską Międzyrządową Komisję ds. Współpracy Gospodarczej. Do tego dochodzi szereg umów międzyrządowych odnoszących się do poszczególnych sfer relacji gospodarczych, w tym m.in. Umowa między Rządem RP a Rządem FR w sprawie unikania podwójnego opodatkowania w zakresie podatków od dochodu i majątku z 22 maja 1992 r.
Od dnia przystąpienia Polski do Unii Europejskiej fundamentalnym w relacjach z Rosją jest Porozumienie o partnerstwie i współpracy ustanawiające partnerstwo między Wspólnotami Europejskimi i ich Państwami Członkowskimi a Federacją Rosyjską z dnia 24 czerwca 1994 r., rozszerzone na nowe kraje członkowskie Protokołem podpisanym 27 kwietnia 2004 r. w Luksemburgu.
Według danych Eurostatu, pomimo trwającej wojny w Ukrainie i nałożonych w związku z nią na Rosję ograniczeń i zakazów gospodarczych, od połowy 2022 roku polsko-rosyjska wymiana handlowa zaczęła powracać do poziomu sprzed wybuchu wojny. W IV kwartale ub. r. polski eksport do Rosji wyniósł 1,2 mld EUR, czyli zdecydowanie więcej niż w kwartałach II i III. Przed rosyjską napaścią na Ukrainę, czyli w styczniu i lutym 2022 r., eksportowaliśmy towary i usługi o wartości 600 mln EUR miesięcznie. W pierwszym pełnym miesiącu wojny było to już tylko 300 mln EUR, w drugim – 200 mln EUR. Od czerwca wartość eksportu zaczęła wzrastać i wynosiła 300 – 400 mln EUR miesięcznie. Obecnie Polska pozostaje 3 największym eksportem do Rosji spośród wszystkich państw członkowskich Unii Europejskiej. Najwięcej wysyłamy do Rosji: wyrobów przemysłu maszynowego, tworzyw sztucznych i produktów farmaceutycznych.
Wybuch wojny na Ukrainie i międzynarodowe sankcje odbiły się znacząco na polskim imporcie z Rosji. W ostatnim kwartale 2022 r. sprowadziliśmy o 61% mniej towarów i usług niż w analogicznym okresie 2021 roku. Ale i tak import miał wartość 2,3 mld EUR, a w całym 2022 roku – 17 mld EUR, co stawia Rosję jako jednego z najważniejszych partnerów gospodarczych Polski. Z Rosji sprowadzamy niemal wszystko. Przede wszystkim jednak są to: ropa naftowa, węgiel i gaz. Pomimo wojny, jesteśmy największym kupcem rosyjskiego LPG spośród wszystkich państw członkowskich UE.
Zagrożenie dla istnienia firmy
Rozpoczęta 24 lutego 2022 r. inwazja zbrojna Rosji na Ukrainę spowodowała kryzys gospodarczy, przynosząc wiele negatywnych konsekwencji dla uczestników rynku. Wspólnota międzynarodowa odwróciła się plecami do Rosji, próbując wymusić tym na niej zakończenie działań militarnych na Ukrainie. Jednym z takich sposobów sprzeciwu są wprowadzane embarga w postaci zakazu handlu z Rosją, wymiany towarów i usług z tym państwem. Potępienie ze strony opinii publicznej przekłada się wprost na działalność firm, jeśli nawet w najmniejszym stopniu identyfikowane są ze stroną rosyjską. Dlatego od roku polscy przedsiębiorcy boją się nawiązywać współpracę z zagranicznymi kontrahentami, bo nie tak łatwo ustalić strukturę właścicielską, zwłaszcza rozbudowanych podmiotów, struktur holdingowych. A media codziennie donoszą o francuskich, niemieckich, czy węgierskich przedsiębiorstwach, które mimo ogólnoświatowego sprzeciwu wobec Rosji, nadal prowadzą z nią interesy.
Krajowe i unijne sankcje
Jak sprawdzić firmę z Rosji? Unia Europejska nakłada na Rosję sankcje w pakietach. Do końca 2022 r. wprowadziła ich już 9. Nałożone sankcje można odszukać w internetowym Dzienniku Urzędowym UE pod adresem: https://eur-lex.europa.eu/oj/direct-access.html?locale=pl. Dodatkowo swoje własne sankcje wprowadza Polska, na mocy Ustawy z dnia 13 kwietnia 2022 r. o szczególnych rozwiązaniach w zakresie przeciwdziałania wspieraniu agresji na Ukrainę oraz służących ochronie bezpieczeństwa narodowego.
Polskie MSWiA publikuje i uaktualnia oficjalną listę osób i podmiotów objętych sankcjami pod adresem: https://www.gov.pl/web/mswia/lista-osob-i-podmiotow-objetych-sankcjami. To tam można sprawdzić swojego kontrahenta, jego powiązania, powód wpisania na listę i zastosowane wobec niego sankcje. Zważywszy na dotkliwe konsekwencje, jakie grożą za naruszenie zakazów sankcyjnych, polscy przedsiębiorcy powinni na bieżąco śledzić tę listę. Między innymi, za złamanie zakazu udostępniania środków finansowych, czy niedopełnienie obowiązku niezwłocznego przekazywania informacji dotyczących operacji na zamrożonych kontach, Szef Krajowej Administracji Skarbowej może nałożyć karę pieniężną w wysokości do 20 000 000 zł.
Co jeszcze oznaczają sankcje dla polskich przedsiębiorców?
Określone podmioty powiązane z Rosją, albo z Białorusią, nie tylko są objęte zakazem wjazdu na terytorium UE. Zostały im zamrożone aktywa, czyli wszystkie rachunki w unijnych bankach. Ale sankcje oznaczają również, że takim podmiotom nie wolno udostępniać, nawet pośrednio, środków finansowych ani aktywów. Sankcje obejmują też eksport do Rosji. Zakaz eksportu dotyczy, m.in. nowoczesnej technologii, niektórych rodzajów maszyn i sprzętu transportowego, towarów luksusowych, czy sprzętu i technologii oraz usług wykorzystywanych w przemyśle energetycznym. Sankcje wiążą się z zakazem importu i eksportu nie tylko określonych towarów, ale i niektórych usług, jak usługi rachunkowe, księgowe, czy doradztwa podatkowego.
Dochowanie należytej staranności przy weryfikacji kontrahenta
W dzisiejszych czasach założyć firmę jest bardzo łatwo. W wielu państwach można to zrobić nawet nie wychodząc z domu, przez Internet. Nigdy więc nie można mieć pewności, kto tak naprawdę kryje się pod stworzoną nazwą i wpisem w rejestrze, dopóki się tego nie sprawdzi. Weryfikacji służą działania powszechnie stosowanego już w obrocie wywiadu gospodarczego, polegające w pierwszej kolejności na sprawdzeniu rzetelności i aktualności dokumentacji kontrahenta, KRS, NIP, REGON, oraz pozwoleń i certyfikatów niezbędnych do prowadzenia określonego rodzaju działalności.
Weryfikacji można dokonać pozyskując informacje od właściwych osób i instytucji, jak: sądy rejestrowe, ZUS, urzędy skarbowe, czy krajowe i międzynarodowe izby handlowe. Warto zgłębić wiedzę na temat historii działalności oraz jej właścicieli, w tym opinie o firmie, także przeszukując Internet, czy zapytując innych przedsiębiorców, kontrahentów tego podmiotu, jak i bezpośrednio samego zainteresowanego. Trzeba pamiętać, że niedochowanie należytej staranności przy doborze kontrahenta niesie ze sobą konsekwencje prawne, np. w postaci oskarżenia o świadomy udział w nieprawidłowościach, i wynikające z tego dalsze sankcje podatkowo-prawne.
Jak sprawdzić kontrahenta?
Najważniejszym sposobem weryfikacji kontrahenta i jego ewentualnych powiązań z Rosją jest ustalenie jego beneficjenta rzeczywistego, a następnie sprawdzenie, czy jest on wpisany na ww. listę sankcyjną prowadzoną przez MSWiA. Ustalenia można dokonać w Centralnym Rejestrze Beneficjentów Rzeczywistych prowadzonym przez Ministra Finansów. W ustaleniu struktury właścicielskiej firmy mogą być również pomocne takie rejestry jak: CEIDG i KRS, oraz ich zagraniczne odpowiedniki, prowadzone przez Rosję (http://egrul.nalog.ru/).
Wywiad gospodarczy sprawdzenia kontrahenta – jak często
Listy sankcyjne co jakiś czas są uaktualniane. Czynności wywiadu gospodarczego sprawdzenia struktury właścicielskiej kontrahenta powinny, dla uniknięcia ryzyka sankcyjnego, być przeprowadzane co najmniej za każdym razem, gdy podejmujemy współpracę z nowym partnerem biznesowym lub wchodzimy na nowe rynki. W mediach i przestrzeni publicznej pojawiają się również informacje o dokonanej aktualizacji listy sankcyjnej – wówczas odpowiedzialnym zachowaniem będzie zapoznanie się z tą aktualizacją. Trzeba pamiętać, że swoje listy sankcyjne może posiadać również Rosja. Jeśli nie można dotrzeć do informacji, jakie podmioty na nich umieściły te państwa, to już z ustaleniem zakresu embarga na import do tych krajów nie powinno być problemu.
Weryfikację kontrahenta można powierzyć profesjonalnej wywiadowni gospodarczej, na co dzień zajmującej się realizacją takich zleceń. Prywatny detektyw w Warszawie, Poznaniu, Wrocławiu czy innych miastach będzie wiedział, jak dotrzeć do niezbędnych informacji weryfikujących obecnego lub przyszłego kontrahenta.
Bezpośrednie zapytanie do kontrahenta
W przypadku pojawienia się trudności z ustaleniem struktury właścicielskiej biznesowego partnera za pomocą dostępnych rejestrów, można skorzystać z innej metody sprawdzenia kontrahenta w ramach działań wywiadu gospodarczego, którą jest zwrócenie się bezpośrednio do niego o potwierdzenie, kto jest jego beneficjentem rzeczywistym. Oczywiście by uwiarygodnić udzieloną odpowiedź można poprosić zagranicznego przedsiębiorcę o okazanie dokumentów potwierdzających jego deklaracje.
Wywiad środowiskowy
Ogólnodostępnym sposobem na zdobycie informacji o kontrahencie jest przeszukanie zasobów Internetu. Weryfikacja firmy, sprawdzenie jej, czy posiada stronę internetową, jakie są o niej opinie, być może napotkamy jakąś publikację na jej temat. Można zwrócić się z prośbą o referencje do innych firm, które miały do czynienia z tym kontrahentem. Źródeł informacji jest znacznie więcej niż tylko sieć www. Mogą ich udzielić np. polsko-rosyjskie izby gospodarcze albo Ambasada RP w Moskwie.
Krajowe i unijne informatory
Szczegółowe informacje na temat rodzaju objętych unijnym zakazem transakcji gospodarczych z Białorusią i Rosją odnaleźć można na stronach internetowych Rady Europejskiej: https://www.consilium.europa.eu/. W Dzienniku Urzędowym UE od adresem: https://eur-lex.europa.eu/legal-content/EN/TXT/?uri=CELEX%3A02014R0269-20220721 znajduje się z kolei wykaz osób i podmiotów objętych sankcjami. Polskie Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji również prowadzi aktualny rejestr podmiotów objętych sankcjami, w którym można sprawdzić kontrahenta, jego powiązania, przyczyny umieszczenia w rejestrze i zastosowane sankcje: https://www.gov.pl/web/mswia/lista-osob-i-podmiotow-objetych-sankcjami.
W pierwszym kroku sprawdzenia firmy z Rosji można więc dokonać wglądu, czy nie widnieje ona w którymś z ww. rejestrów. Źródłem przydatnych informacji jest również Rozporządzenie Rady (UE) 2022/576 z dnia 8 kwietnia 2022 r. w sprawie zmiany rozporządzenia (UE) nr 833/2014 dotyczącego środków ograniczających w związku z działaniami Rosji destabilizującymi sytuację na Ukrainie.
Polskie i unijne rejestry
W biuletynie informacji publicznej Minister Przedsiębiorczości i Technologii, jako minister właściwy ds. gospodarki, prowadzi rejestr przedstawicielstw przedsiębiorców zagranicznych. Jeśli w rejestrze tym odnajdziemy przedstawicielstwo naszego kontrahenta, możemy przypuszczać, że on sam nadal istnieje i prowadzi działalność.
Kolejnym z takich rejestrów, w którym można sprawdzić kontrahenta jest europejski rejestr podatników VAT UE oraz rejestr EORI. Przedsiębiorstwa i osoby chcące prowadzić działalność handlową na terenie Unii muszą używać numeru EORI jako numeru identyfikacyjnego we wszystkich procedurach celnych. System informatyczny VIES (VAT Information Exchange System), to wyszukiwarka prowadzona przez Komisję Europejską, pozwalająca na sprawdzenie czy dany podmiot jest zarejestrowany jako dokonujący transakcji wewnątrzwspólnotowych. A to niezbędne m.in. do tego, by móc zastosować do danej transakcji 0% stawkę VAT. Jeśli VIES nie potwierdzi rejestracji kontrahenta, można wystąpić o weryfikację do urzędu skarbowego państwa, w którym ma on siedzibę.
Rejestr Dłużników Niewypłacalnych pozwala sprawdzić, czy dany kontrahent nie figuruje na jego liście. Istnieją również biura informacji gospodarczej, które posiadają szczegółowe informacje o działalności przedsiębiorstw. BIK, czyli Biuro Informacji Kredytowej, utworzone przez Związek Banków Polskich, gromadzi dane na temat historii kredytowej klientów banków, SKOK-ów, a także para bankowych firm pożyczkowych.
Rosyjskie rejestry przedsiębiorców
Federacja Rosyjska ro rozległe państwo o statusie mocarstwa. Adekwatnie do swojej wielkości posiada wiele rejestrów, w których można pozyskać informacje o tamtejszych firmach. Wśród najważniejszych i najpopularniejszych można wymienić rejestr Federalnej Służby Podatkowej Rosji (https://www.nalog.gov.ru). Udostępnia on wyszukiwarkę przedsiębiorców na stronie: https://egrul.nalog.ru/index.html. To państwowa baza danych firm, która zapewnia możliwość wyszukiwania dowolnej firmy w Rosji według nazwy firmy, numeru INN (rosyjski NIP) lub OGRN (podstawowy państwowy numer rejestracyjny). Wyszukiwanie możliwe jest w językach rosyjskim i angielskim.
Enquiry Service of Legal Entities (Usługa zapytań podmiotów prawnych) to komercyjna baza danych z możliwością zakupu oficjalnych informacji o firmie, dodatkowych szczegółów i wskaźników finansowych (http://russianpartner.biz). Wyszukiwanie możliwe w języku angielskim i podobnie jak w rejestrze Służby Podatkowej, dokonuje się go po numerach INN lub OGRN lub po nazwie firmy. Z kolei Disclosure.ru to baza danych z niektórymi spółkami publicznymi, zawierająca raporty roczne, listy podmiotów stowarzyszonych i dokumenty finansowe (http://www.disclosure.ru). Podobnie jak wyszukiwarka Skrin.ru (https://disclosure.skrin.ru).
Inną z komercyjnych wyszukiwarek jest SPARK Interfax. To baza danych, która dostarcza wielu informacji o firmach (zbierając je z oficjalnych źródeł). Zwykle zawiera dane o właścicielach, prezesach, powiązaniach firmy, raporty finansowe, sprawach sądowych i wiele więcej (https://spark-interfax.ru). Ras.Arbitr (https://ras.arbitr.ru) to natomiast oficjalna strona internetowa rosyjskiego arbitrażu. Zapewnia możliwość wyszukiwania według nazwiska (osoby lub firmy), które z niego skorzystały. Jest jeszcze https://sudact.ru– czyli strona internetowa, która gromadzi różne sprawy sądowe i udostępnia na ich temat dokumenty. Dostępna jest jednak tylko z rosyjskim adresem IP.
Infoclipper, to komercyjny rejestr umożliwiający wyszukanie dowolnej firmy z Rosji, informacji i dokumentów w celu zweryfikowania jej rejestracji, wyników finansowych i ratingu kredytowego oraz zidentyfikowania dyrektorów i członków zarządu (https://www.info-clipper.com/en/company/search/russia.ru.html). Dostęp do informacji jest odpłatny. Strona również w języku angielskim i francuskim.
Co daje wywiad gospodarczy?
Weryfikacji struktury właścicielskiej zagranicznej firmy można dokonać przeprowadzając własne „dochodzenie” w ogólnodostępnych, niezależnych źródłach: sprawdzenie informacji znajdujących się na stronie internetowej kontrahenta, dostępnych w sieci opinii. Informacji powinna też udzielić nam ambasada, oraz krajowe izby handlowe. W wielu przypadkach można uzyskać dostęp do sprawozdań finansowych zagranicznych przedsiębiorstw. Oczywiście najprostszym i zarazem najpewniejszym sposobem sprawdzenia kontrahenta będzie powierzenie jego weryfikacji profesjonalnej wywiadowni gospodarczej, agencji detektywistycznej, która będzie wiedziała gdzie szukać i jakich metod użyć, by pozyskać potrzebne informacje. Pozwolą one przedsiębiorcy na świadomą ocenę ryzyka ewentualnej współpracy z prześwietlanym kontrahentem, zwłaszcza obecnego ryzyka sankcyjnego. A nie zawsze jest to sprawą prostą, szczególnie gdy przedsiębiorca ma do czynienia z kontrahentem o rozbudowanej strukturze holdingowej, w której skład wchodzi wiele podmiotów z różnych jurysdykcji.
Warto dobrze sprawdzić kontrahenta
Przed dokonaniem transakcji, nawiązaniem współpracy z kontrahentem z Rosji warto przeprowadzić wywiad gospodarczy i dobrze go sprawdzić. Za naruszenie nałożonych na obrót z tym państwem sankcji grozi bowiem kara finansowa w wysokości do 20 mln zł, oraz od 3 do 15 lat pozbawienia wolności. Pomijając to, ostrożność handlowa, ostrożność kupiecka, dochowanie należytej staranności przy doborze kontrahenta, są zawsze wymagane. To obowiązki ciążące na przedsiębiorcach każdego dnia, bez względu na obecną sytuację na wschodzie Europy, a nakładane przez prawo na firmy jako na podmioty profesjonalne w obrocie gospodarczym, z których niedochowaniem wiąże konkretne sankcje.
Czy już wiesz jak sprawdzić firmę z Rosji? Jeśli nie, lub potrzebujesz odnalezienia bardziej szczegółowych informacji, możemy Ci pomóc. Zapraszamy do kontaktu.
