W dobie wojny w Ukrainie polscy przedsiębiorcy mają obawy przed nawiązaniem współpracy z nowymi kontrahentami. Ma to dziś doniosłe znaczenie z uwagi na wysokie sankcje jakie grożą za naruszenia embarga nałożonego na Rosję i Białoruś w związku z militarną agresją na Ukrainie. Obrót z firmami z tych krajów może sprowadzić na polskiego kontrahenta wysokie kary, nie tylko finansowe. Jak więc przeprowadzić wywiad gospodarczy i sprawdzić firmę w Ukrainie, czy nie podszywa się pod nią podmiot z innego państwa i uchronić się przed wielomilionowymi sankcjami?
Obrót gospodarczy z Ukrainą
Jak wynika z raportu Ministerstwa Rozwoju i Technologii, zgodnie z danymi Państwowego Komitetu Statystycznego Ukrainy, w 2021 r. ukraiński eksport towarowy osiągnął wartość ponad 68 miliardów USD i wzrósł o 38 proc. w stosunku do 2020 r. Import wzrósł natomiast o 34 proc. i osiągnął w 2021 r. wartość ponad 72,8 mld USD. Najważniejszymi odbiorcami Ukrainy były Chiny – eksport o wartości 8 mld USD, oraz Polska – 5,2 mld USD. Chiny to również największy partner Ukrainy w imporcie – 10,9 mld USD. Polska to czwarte pod względem wartości sprowadzanych dóbr źródło ukraińskiego importu – 4,95 mld USD.
Z powodu wojny Narodowy Bank Ukrainy wprowadził czasowe moratorium na przelewy zagraniczne (z wyjątkiem płatności za towary o znaczeniu strategicznym). Ukraina, z pewnymi wyjątkami dotyczącymi działalności banków, firm ubezpieczeniowych, lombardów, nie ma prawnych ograniczeń w zakresie wyboru formy prawnej prowadzenia działalności gospodarczej. Brak takich ograniczeń także w zakresie rejestracji przedsiębiorstwa przez osoby fizyczne lub prawne niebędące nierezydentami Ukrainy. To sprawia, że zagraniczne podmioty, w tym z Rosji i Białorusi, mają łatwiejszy dostęp do utworzenia firmy pod ukraińskim rejestrem.
Polskie i unijne sankcje
W związku z wybuchem wojny na Ukrainie, Unia Europejska do końca 2022 roku nałożyła na Rosję już 9 pakietów sankcji. Swoje dodatkowe sankcje nakłada również Polska. Obejmują one najważniejsze osoby w Rosji, a także firmy pochodzące z tego kraju oraz z Białorusi. Zakazany jest obrót towarów i usług z rosyjskimi i białoruskimi firmami. Za jego naruszenie grozi polskim przedsiębiorcom kara finansowa w wysokości do 20 mln zł oraz nawet do 15 lat pozbawienia wolności. Jednak rosyjscy i białoruscy przedsiębiorcy nauczyli się obchodzić międzynarodowe zakazy, wykorzystując m.in. skomplikowane struktury holdingowe, w których trudno wykryć rzeczywistą strukturę właścicielską. Jak sprawdzić firmę w Ukrainie by nie narazić się na sankcje?
Krajowe i unijne informatory
Szczegółowe informacje na temat rodzaju objętych unijnym zakazem transakcji gospodarczych z Białorusią i Rosją odnaleźć można na stronach internetowych Rady Europejskiej: https://www.consilium.europa.eu/pl/policies/sanctions/restrictive-measures-against-russia-over-ukraine/ oraz https://www.consilium.europa.eu/pl/policies/eu-response-ukraine-invasion/. W Dzienniku Urzędowym UE od adresem: https://eur-lex.europa.eu/legal-content/EN/TXT/?uri=CELEX%3A02014R0269-20220721 znajduje się z kolei wykaz osób i podmiotów objętych sankcjami. Polskie Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji również prowadzi aktualny rejestr podmiotów objętych sankcjami, w którym można sprawdzić kontrahenta, jego powiązania, przyczyny umieszczenia w rejestrze i zastosowane sankcje: https://www.gov.pl/web/mswia/lista-osob-i-podmiotow-objetych-sankcjami.
W pierwszym kroku sprawdzenia firmy w Ukrainie można więc dokonać wglądu, czy nie widnieje ona w którymś z ww. rejestrów. Źródłem przydatnych informacji jest również Rozporządzenie Rady (UE) 2022/576 z dnia 8 kwietnia 2022 r. w sprawie zmiany rozporządzenia (UE) nr 833/2014 dotyczącego środków ograniczających w związku z działaniami Rosji destabilizującymi sytuację na Ukrainie.
Wywiad gospodarczy, czyli jak sprawdzić kontrahenta z Ukrainy?
Weryfikację kontrahenta można powierzyć profesjonalnej wywiadowni gospodarczej, na co dzień zajmującej się realizacją takich zleceń. Prywatny detektyw w Warszawie, Poznaniu, Wrocławiu czy innych miastach będzie wiedział, jak dotrzeć do niezbędnych informacji weryfikujących obecnego lub przyszłego kontrahenta.
Najważniejszym sposobem weryfikacji kontrahenta i jego ewentualnych powiązań z Białorusią czy Rosją jest ustalenie podmiotu będącego jego beneficjentem rzeczywistym, a następnie sprawdzenie, czy jest on wpisany na ww. listę sankcyjną prowadzoną przez MSWiA. Ustalenia można dokonać w Centralnym Rejestrze Beneficjentów Rzeczywistych prowadzonym przez Ministra Finansów: https://crbr.podatki.gov.pl/adcrbr/#/wyszukaj
Bezpośrednie zapytanie do kontrahenta
W przypadku pojawienia się trudności z ustaleniem struktury właścicielskiej biznesowego partnera za pomocą dostępnych rejestrów, można skorzystać z innej metody jego sprawdzenia w ramach działań wywiadu gospodarczego, którą jest zwrócenie się bezpośrednio do niego o potwierdzenie, kto jest jego beneficjentem rzeczywistym. Oczywiście by uwiarygodnić udzieloną odpowiedź można poprosić zagranicznego przedsiębiorcę o okazanie dokumentów potwierdzających jego deklaracje.
Wywiad środowiskowy
Ogólnodostępnym sposobem na zdobycie informacji o kontrahencie jest przeszukanie zasobów Internetu. Weryfikacja firmy, sprawdzenie jej, czy posiada stronę internetową, jakie są o niej opinie, być może napotkamy jakąś publikację na jej temat. Można zwrócić się z prośbą o referencje do innych firm, które miały do czynienia z tym kontrahentem.
Jeśli dla pewności nie chcemy tego robić sami, możemy powierzyć research agencji detektywistycznej specjalizującej się w profesjonalnym wywiadzie gospodarczym. Bo źródeł informacji jest znacznie więcej niż tylko sieć www. Można np. wystąpić do Ambasady RP w Kijowie z zapytaniem o konkretny podmiot, czy docierały do niej już skargi od innych przedsiębiorców, a może według wiedzy placówki dyplomatycznej ukraiński kontrahent cieszy się złą opinią? Podobnych informacji mogą udzielić polsko-ukraińskie izby handlowe.
Rejestr MPiT
W biuletynie informacji publicznej Minister Przedsiębiorczości i Technologii, jako minister właściwy ds. gospodarki, prowadzi rejestr przedstawicielstw przedsiębiorców zagranicznych. Jeśli w rejestrze tym odnajdziemy przedstawicielstwo naszego kontrahenta, możemy przypuszczać, że on sam nadal istnieje i prowadzi działalność.
Ukraińskie rejestry przedsiębiorców
Głównym źródłem danych na temat przedsiębiorców zagranicznych są ich krajowe rejestry, odpowiedniki polskich CEIDG i KRS. Jak sprawdzić firmę w Ukrainie? W oficjalnym państwowym rejestrze ukraińskich firm (odpowiednik KRS): https://usr.minjust.gov.ua/content/free-search, dostępne są aktualne informacje: data rejestracji firmy, dane kontaktowe, lista założycieli, osoby upoważnione do reprezentacji, beneficjent firmy, rodzaje prowadzonej działalności, wysokość i podział kapitału zakładowego, informacje o prowadzonych postępowaniach upadłościowych i egzekucyjnych. Raport o szerszym zakresie możliwy jest na zamówienie. Oddzielny rejestr postępowań egzekucyjnych jest dostępny na stronie: https://asvpweb.minjust.gov.ua/#/search-debtors, a upadłościowych: http://www.arbitr.gov.ua/pages/157.
W rejestrze https://corruptinfo.nazk.gov.ua/ zawarte są informacje na temat osób pociągniętych do
odpowiedzialności za korupcję, związane z tym orzeczenia sądowe oraz wymierzone kary. Poza tym, na stronie: http://www.reyestr.court.gov.ua/ dostępny jest rejestr postępowań sądowych, w którym odnaleźć można historię takich postępowań toczonych z udziałem ukraińskiego kontrahenta.
Ukraińska Giełda Papierów Wartościowych: http://www.ux.ua/en/, zawiera listę członków i podstawowe informacje o emitentach. Z kolei https://youcontrol.com.ua/, to komercyjna baza danych z niektórymi szczegółami dla firm. Na stronie https://bank.gov.ua/ua/supervision Państwowej Komisji ds. Regulacji Rynku Usług Finansowych znajduje się rejestr wszystkich uczestników rynku finansowego, audytorów, banków, komisji itp. Ukraina udostępnia również krajowy rejestr rzeczywistych praw do nieruchomości https://kap.minjust.gov.ua/services?product_id=1
Lepiej dobrze sprawdzić kontrahenta
Przed dokonaniem transakcji, nawiązaniem współpracy z kontrahentem z Ukrainy lepiej przeprowadzić wywiad gospodarczy i dobrze go sprawdzić, czy nie jest powiązany z Białorusią lub Rosją. Za naruszenie nałożonych na obrót z tymi państwami sankcji grozi bowiem kara finansowa w wysokości do 20 mln zł, oraz od 3 do 15 lat pozbawienia wolności.
Czy już wiesz jak sprawdzić firmę w Ukrainie? Jeśli nie, lub potrzebujesz odnalezienia bardziej szczegółowych informacji, możemy Ci pomóc. Zapraszamy do kontaktu.
