Po napaści na Ukrainę, do unijnych sankcji nałożonych z tego powodu na Rosję zdecydowanie przystąpiła Norwegia. Tamtejsze firmy muszą przestrzegać zakazów handlu określonego rodzaju towarami i usługami, a także z wciągniętymi na czarną listę podmiotami z Białorusi i Rosji. Za naruszenie sankcji grożą im kary pozbawienia wolności. Norwegia traktuje obchodzenie sankcji jak przestępstwo. Ostrożność zachować muszą więc polscy przedsiębiorcy nawiązując współpracę z norweskimi kontrahentami, by również nie zostać objętymi sankcjami. Jak sprawdzić firmę z Norwegii?
Dochowanie należytej staranności przy weryfikacji kontrahenta
W obecnych czasach założyć firmę jest bardzo łatwo. W wielu państwach można to zrobić nawet nie wychodząc z domu, przez Internet. Nigdy więc nie można mieć pewności, kto tak naprawdę kryje się pod stworzoną nazwą i wpisem w rejestrze, dopóki się tego nie sprawdzi. Weryfikacji służą działania powszechnie stosowanego już w obrocie wywiadu gospodarczego, polegające w pierwszej kolejności na sprawdzeniu rzetelności i aktualności dokumentacji kontrahenta, KRS, NIP, REGON, oraz pozwoleń i certyfikatów niezbędnych do prowadzenia określonego rodzaju działalności.
Weryfikacji można dokonać pozyskując informacje od właściwych osób i instytucji, jak: sądy rejestrowe, ZUS, urzędy skarbowe, czy krajowe i międzynarodowe izby handlowe. Warto zgłębić wiedzę na temat historii działalności oraz jej właścicieli, w tym opinie o firmie, także przeszukując Internet, czy zapytując innych przedsiębiorców, kontrahentów tego podmiotu, jak i bezpośrednio samego zainteresowanego. Trzeba pamiętać, że niedochowanie należytej staranności przy doborze kontrahenta niesie ze sobą konsekwencje prawne, np. w postaci oskarżenia o świadomy udział w nieprawidłowościach, i wynikające z tego dalsze sankcje podatkowo-prawne.
Współpraca gospodarcza z Norwegią
Pomimo tego, że Norwegia nie jest członkiem UE, jest silnie związana gospodarczo z krajami członkowskimi Wspólnoty, w tym również z Polską. To przede wszystkim za sprawą norweskiego importu, który w ponad 90% pochodzi z Unii Europejskiej. Od dnia przystąpienia Polski do Unii Europejskiej, a więc od 1 maja 2004 r., współpraca gospodarcza Polski z Norwegią realizowana jest na podstawie Porozumienia o Europejskim Obszarze Gospodarczym (EOG) wraz z poprawkami
wynikającymi z rozszerzenia EOG o 10 krajów nowo przystępujących oraz Umowy między Europejską Wspólnotą Gospodarczą (EWG) a Królestwem Norwegii o wolnym handlu, podpisanej 14 maja 1973 r. W ramach EOG Polska otrzymuje środki z tzw. Norweskiego Mechanizmu Finansowego (pomoc najuboższym państwom UE w zamian za swobodny dostęp do unijnego rynku). Poza tym, najważniejsze w obrocie gospodarczym między oboma państwami są: konwencja w sprawie unikania podwójnego opodatkowania i zapobiegania uchylaniu się od opodatkowania w zakresie podatków od dochodu (która weszła w życie 2 maju 2010 r.) oraz umowa i w sprawie popierania i wzajemnej ochronie inwestycji z 5 czerwca 1990 r.
Na koniec 2020 roku Norwegia była 21-ym importerem z Polski i 23-im partnerem pod względem eksportu. Najważniejszym punktem dwustronnej współpracy jest sektor stoczniowy. Do Norwegii najwięcej wysyłamy: konstrukcje i części z żeliwa lub stali, autobusy i mikrobusy, statki i promy, meble, papierosy, samochody ciężarowe. Importujemy przede wszystkim: ryby, aluminium nieobrobione, ropę naftową, żelazostopy, blachy, statki i promy.
W 2020 r. udział kapitału norweskiego w Polsce wyniósł 1 mld 654 mln euro, co oznacza, że Norwegia była 18 co do wielkości inwestorem zagranicznym w Polsce. W drugą stronę polskie firmy zainwestowały 777 mln euro w norweski rynek. Wśród potencjalnych dziedzin przyszłej współpracy wskazuje się: branżę stoczniową, konstrukcji stalowych, wydobycia węglowodorów i przemysł petrochemiczny, a także branże obejmujące gałęzie: pojazdów szynowych, elektromobilności i przetwórstwa rybnego.
Krajowe i unijne sankcje
W związku z naruszeniem integralności terytorialnej Ukrainy, Unia Europejska do 23 czerwca 2023 roku nałożyła na Rosję 11 pakietów sankcji. Swoje dodatkowe sankcje nakłada również Polska. Obejmują one najważniejsze osoby w Rosji, a także firmy pochodzące z tego kraju oraz z Białorusi. Zakazany jest obrót towarów i usług z rosyjskimi i białoruskimi firmami. Za jego naruszenie grozi polskim przedsiębiorcom kara finansowa w wysokości do 20 mln zł oraz nawet do 15 lat pozbawienia wolności. Jednak rosyjscy i białoruscy przedsiębiorcy nauczyli się obchodzić międzynarodowe zakazy, wykorzystując m.in. skomplikowane struktury holdingowe utworzone w innych państwach, w których trudno wykryć rzeczywistą strukturę właścicielską.
Oba państwa, Norwegia i Rosja nie pałają do siebie sympatią. Norwegia wciąż zaostrza sankcje w związku z rosyjską napaścią na Ukrainę, Rosja w sierpniu 2023 r. uznała oficjalnie Norwegię za państwo nieprzyjazne. Jak Rosjanie radzą sobie z murem postawionym w obrocie gospodarczym przez rządy obu państw? W lutym 2023 r. portal Money.pl poinformował, że Rosjanie wykorzystują północną Norwegię jako wrota, zieloną granicę, by dostać się do Finlandii, skąd sprowadzają zachodnie produkty trudno dostępne w Rosji. Norwegia honorując wizy umożliwia Rosjanom wjazd do Strefy Schengen („Na zakupy przez Norwegię. Rosjanie znaleźli sposób na sankcje”, money.pl).
Szczegółowe informacje na temat rodzaju objętych unijnym zakazem transakcji gospodarczych z Białorusią i Rosją odnaleźć można na stronach internetowych Rady Europejskiej: https://www.consilium.europa.eu/. W Dzienniku Urzędowym UE od adresem: https://eur-lex.europa.eu/legal-content/EN/TXT/?uri=CELEX%3A02014R0269-20220721 znajduje się z kolei wykaz osób i podmiotów objętych sankcjami. Polskie Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji również prowadzi aktualny rejestr podmiotów objętych sankcjami, w którym można sprawdzić kontrahenta, jego powiązania, przyczyny umieszczenia w rejestrze i zastosowane sankcje: https://www.gov.pl/web/mswia/lista-osob-i-podmiotow-objetych-sankcjami.
W pierwszym kroku sprawdzenia firmy z Norwegii można więc dokonać wglądu, czy nie widnieje ona w którymś z ww. rejestrów. Źródłem przydatnych informacji jest również Rozporządzenie Rady (UE) 2022/576 z dnia 8 kwietnia 2022 r. w sprawie zmiany rozporządzenia (UE) nr 833/2014 dotyczącego środków ograniczających w związku z działaniami Rosji destabilizującymi sytuację na Ukrainie.
Unia Europejska 3 sierpnia 2023 r. rozszerzyła zakres sankcji nałożonych na Białoruś w celu zwalczania obchodzenia przepisów. Nowe środki zmieniają rozporządzenie (WE) 765/2006 dotyczące środków ograniczających w związku z sytuacją na Białorusi. Zmiany zapewniają ściślejsze dostosowanie sankcji UE wymierzonych w Rosję i Białoruś oraz pomogą zapewnić, że rosyjskie sankcje nie będą mogły być obchodzone przez Białoruś. Środki te rozszerzają zakaz eksportu na Białoruś na szereg wysoce wrażliwych towarów i technologii, które przyczyniają się do wojskowego i technologicznego wzmocnienia Białorusi. Rada nakłada również dodatkowy zakaz eksportu broni palnej i amunicji, a także towarów i technologii nadających się do wykorzystania w lotnictwie i przemyśle kosmicznym. Zmiany dostosowują również sankcje wobec Białorusi do systemu sankcji wobec Rosji. Te środki ograniczające zostały wprowadzone w trybie przyspieszonym ze względu na pilny charakter związany z walką z obchodzeniem przepisów dotyczących niektórych wysoce wrażliwych towarów i technologii.
Wywiad gospodarczy, czyli jak sprawdzić kontrahenta z Norwegii?
Weryfikację kontrahenta można powierzyć profesjonalnej wywiadowni gospodarczej, na co dzień zajmującej się realizacją takich zleceń. Prywatny detektyw w Warszawie, Poznaniu, Wrocławiu czy innych miastach będzie wiedział, jak dotrzeć do niezbędnych informacji weryfikujących obecnego lub przyszłego kontrahenta.
Najważniejszym sposobem weryfikacji kontrahenta i jego ewentualnych powiązań z Białorusią czy Rosją jest ustalenie podmiotu będącego jego beneficjentem rzeczywistym, a następnie sprawdzenie, czy jest on wpisany na ww. listę sankcyjną prowadzoną przez MSWiA. Ustalenia można dokonać w Centralnym Rejestrze Beneficjentów Rzeczywistych prowadzonym przez Ministra Finansów: https://crbr.podatki.gov.pl/adcrbr/#/wyszukaj
Wywiad środowiskowy
Ogólnodostępnym sposobem na zdobycie informacji o kontrahencie jest przeszukanie zasobów Internetu. Weryfikacja firmy, sprawdzenie jej, czy posiada stronę internetową, jakie są o niej opinie, być może napotkamy jakąś publikację na jej temat. Jeśli dla pewności nie chcemy tego robić sami, możemy powierzyć research agencji detektywistycznej specjalizującej się w profesjonalnym wywiadzie gospodarczym. Bo źródeł informacji jest znacznie więcej niż tylko sieć www. Można np. wystąpić do Ambasady RP w Oslo z zapytaniem o konkretny podmiot, czy docierały do niej już skargi od innych przedsiębiorców, a może według wiedzy placówki dyplomatycznej kontrahent z Norwegii cieszy się złą opinią? Podobnych informacji może udzielić Polsko-Norweska Izba Gospodarcza.
Bezpośrednie zapytanie do kontrahenta
W przypadku pojawienia się trudności z ustaleniem struktury właścicielskiej biznesowego partnera za pomocą dostępnych rejestrów, można skorzystać z innej metody jego sprawdzenia w ramach działań wywiadu gospodarczego, którą jest zwrócenie się bezpośrednio do niego o potwierdzenie, kto jest jego beneficjentem rzeczywistym. Oczywiście by uwiarygodnić udzieloną odpowiedź można poprosić norweskiego przedsiębiorcę o okazanie dokumentów potwierdzających jego deklaracje.
Polskie i unijne rejestry
W biuletynie informacji publicznej Minister Przedsiębiorczości i Technologii, jako minister właściwy ds. gospodarki, prowadzi rejestr przedstawicielstw przedsiębiorców zagranicznych. Jeśli w rejestrze tym odnajdziemy przedstawicielstwo naszego kontrahenta, możemy przypuszczać, że on sam nadal istnieje i prowadzi działalność.
Kolejnym z takich rejestrów, w którym można sprawdzić kontrahenta jest europejski rejestr podatników VAT UE oraz rejestr EORI. Przedsiębiorstwa i osoby chcące prowadzić działalność handlową na terenie Unii muszą używać numeru EORI jako numeru identyfikacyjnego we wszystkich procedurach celnych. System informatyczny VIES (VAT Information Exchange System), to wyszukiwarka prowadzona przez Komisję Europejską, pozwalająca na sprawdzenie czy dany podmiot jest zarejestrowany jako dokonujący transakcji wewnątrzwspólnotowych. A to niezbędne m.in. do tego, by móc zastosować do danej transakcji 0% stawkę VAT. Jeśli VIES nie potwierdzi rejestracji kontrahenta, można wystąpić o weryfikację do urzędu skarbowego państwa, w którym ma on siedzibę. Warto również sprawdzić, czy firma posiada odpowiednie pozwolenia i certyfikaty, jeśli są one wymagane w danym kraju. Unijny rejestr przedsiębiorstw (EU Business Register, http://www.eubusinessregister.org/) umożliwia wyszukiwanie firm z całego świata.
Rejestr Dłużników Niewypłacalnych pozwala sprawdzić, czy dany kontrahent nie figuruje na jego liście. Istnieją również biura informacji gospodarczej, które posiadają szczegółowe informacje o działalności przedsiębiorstw. BIK, czyli Biuro Informacji Kredytowej, utworzone przez Związek Banków Polskich, gromadzi dane na temat historii kredytowej klientów banków, SKOK-ów, a także para bankowych firm pożyczkowych.
Norweskie rejestry firm
Rejestr Brønnøysund. The Brønnøysund Register Centre (z ang. Centrum Rejestru) jest organem rządowym podlegającym Ministerstwu Handlu, Przemysłu i Rybołówstwa. Rejestr przedsiębiorstw (Norwegian Register of Business Enterprises) jest jednym z 14 krajowych rejestrów zarządzanych przez Centrum Rejestru Brønnøysund. Rejestr przedsiębiorstw Brønnøysund jest odpowiedzialny za rejestrację wszystkich norweskich i zagranicznych firm działających na terytorium Norwegii. Rejestr zapewnia ochronę prawną i przegląd danych finansowych firmy, a także jest ważnym źródłem dla każdego, kto potrzebuje dokładnych informacji o osobach działających w norweskim przemyśle. Na stronie internetowej Centrum Rejestru Brønnøysund można uzyskać dostęp do kluczowych informacji za pośrednictwem wyszukiwarki. Informacje z rejestru przedsiębiorstw można znaleźć w ogłoszeniach, a dodatkowe informacje i transkrypcje można zamówić w sklepie internetowym i za pośrednictwem Europejskiego Rejestru Przedsiębiorstw (EBR). Najważniejsze informacje, jakie można znaleźć w rejestrze Brønnøysund to: numer organizacyjny firmy, nazwa firmy, adres siedziby i inne adresy, data utworzenia spółki, umowa spółki i rodzaj działalności, role podmiotów, jakie pełnią w spółce, informacje o upadłości.
Rejestr informuje bezpłatnie o wszystkich ważnych wydarzeniach dotyczących spółki. Informuje o zarejestrowaniu nowej firmy, istotnych zmianach w firmie, a także o rozwiązaniu lub wykreśleniu firmy. W wyszukiwarce bazy ogłoszeń przechowywane są dane od 1 listopada 1999 roku. Dostępny w j. norweskim i angielskim. Za dodatkową opłatą można zamówić dodatkowe transkrypcje i certyfikaty, takie jak certyfikat rejestracji, czy roczne sprawozdania finansowe. https://w2.brreg.no/enhet/sok/.
INFOLAND – to rejestr, który zawiera informacje o firmach, katastralne, i inne. Wyszukiwarka działa poprzez wyszukiwanie adresu, a następnie umożliwia kupowanie informacji o nieruchomościach i zarejestrowanych firmach. Rejestr komercyjny, dostępny tylko w j. norweskim. https://infoland.ambita.com/#/
PROF – to rejestr, który tworzy mapę powiązań i relacji między członkami zarządu spółki, dyrektorami zarządzającymi i właścicielami akcji, itp. Bez rejestracji w serwisie można zobaczyć podstawowe informacje o firmie, takie jak zarząd, adres i sektor. Dostęp w języku norweskim. https://www.proff.no/.
Norweski urząd patentowy posiada bazę danych znaków towarowych, patentów i zarejestrowanych wzorów. Wyniki wyszukiwania dają podstawowe informacje o firmach właścicieli patentów. https://search.patentstyret.no/advanced/#/.
Warto dobrze sprawdzić kontrahenta
Przed dokonaniem transakcji, nawiązaniem współpracy z kontrahentem z Norwegii lepiej przeprowadzić wywiad gospodarczy i dobrze go sprawdzić, przede wszystkim czy nie jest powiązany z Białorusią lub Rosją. Za naruszenie zakazów nałożonych na określonego rodzaju obrót z tymi państwami i z określonymi osobami i firmami grozi bowiem kara finansowa w wysokości do 20 mln zł, oraz od 3 do 15 lat pozbawienia wolności. Poza tym, weryfikacja kontrahenta, dochowanie należytej staranności przy jego doborze, to wymóg obowiązujący zawsze przy prowadzeniu działalności gospodarczej, ciążący na przedsiębiorcach jako profesjonalnych uczestnikach rynku.
Czy już wiesz jak sprawdzić firmę z Norwegii? Jeśli nie, lub potrzebujesz odnalezienia bardziej szczegółowych informacji, możemy Ci pomóc. Zapraszamy do kontaktu.